Huidkanker is grotendeels
leefstijlgerelateerd

Het Nationaal Actieplan Huidkanker (NAH) zette daarom fors in op effectieve primaire preventie om de problemen m.b.t. de houdbaarheid van de huidkankerzorg op te lossen. Gaan voor het bevorderen van gezondheid, voor verandering van zongedrag en zonnebankgebruik en het daarmee voorkómen van huidkanker. Jaarlijkse campagnes om hoog risico groepen bewust te maken van risico’s van hun gedrag en van mogelijke gedragsalternatieven. Op aanpassing van de omgeving gerichte maatregelen om uitvoering van verstandig gedrag te bevorderen. Bijvoorbeeld door te zorgen voor optimale (groene) schaduwcreatie op en/of rond parken, speeltuinen, pleinen, straten, sportvelden, openluchtzwembaden en andere recreatieplekken. En door in verschillende settingen zoals kinderopvang, scholen, sportterreinen en andere recreatieve buitenplekken te zorgen voor beschikbaarheid van goede zonbeschermingsmiddelen.

Onze ook al vóór de officiële presentatie van het NAH gecommuniceerde oproep aan politici, beleidsmakers en andere betrokkenen om te investeren in huidkankerpreventie bleef niet ongehoord. Februari 2021 nam de Tweede Kamer de Motie Diertens aan, een breed gesteund initiatief van het toenmalige D66 Kamerlid Antje Diertens. De motie verzocht de regering om:

• samen met de Stuurgroep Huidkankerzorg Nederland een voorstel te doen voor een effectieve voorlichtingscampagne;

• de Gezondheidsraad om advies te vragen op welke wijze screening (kosten)effectief kan plaatsvinden, bijvoorbeeld door een bevolkingsonderzoek, specifieke doelgroepen te screenen of laesiespecifiek te screenen.

Juli 2021 stuurde Paul Blokhuis, de toenmalige demissionaire staatsecretaris van VWS een brief naar de Tweede Kamer, met daarin een reactie op zowel het Nationaal Actieplan Huidkanker als de Motie Diertens.

Wat betreft de voorlichtingscampagne kondigde de staatssecretaris aan allereerst het RIVM te vragen “om met een literatuuronderzoek te achterhalen hoe een effectieve campagne vormgegeven kan worden. Met de resultaten van dit onderzoek zal naar verwachting in het voorjaar 2022 een voorlichtingscampagne over UV uitgerold worden”.

De staatssecretaris was het eens met de door het NAH gesuggereerde inzet van de leefomgeving om zonveilig gedrag te bevorderen, bijvoorbeeld door het creëren van meer schaduwplekken bij recreatieplekken zoals parken, speeltuinen, pleinen en sportvelden. Blokhuis verwees daarbij naar het door RIVM en ZonMw in te richten Programma Gezonde Groene Leefomgeving dat hier op in zou gaan.

Bij het debat leefstijlpreventie (Tweede Kamercommissie VWS, maart 2022) informeerde Rudmer Heerema (VVD) bij de inmiddels nieuwe staatssecretaris Maarten van Rooijen naar de stand van zaken wat betreft de door zijn voorganger Blokhuis toegezegde campagne. Van Rooijen verwachtte binnen enkele weken het op het eerder genoemde literatuuronderzoek gebaseerde advies van het RIVM, en zegde toe deze daarna te vertalen naar concrete plannen, inclusief de financiële kant daarvan. Het betreffende advies verscheen uiteindelijk juni 2022. Inmiddels heeft VWS voor 2023 t/m 2025 ook middelen begroot voor de uitvoering daarvan.

Bij hetzelfde debat verzocht Heerema de staatssecretaris ook om in de actuele discussies over de bijdrage van sport en bewegen aan een gezonde leefstijl expliciet aandacht te besteden aan huidkankerpreventie. De staatssecretaris beloofde het onderwerp te betrekken bij de, naar analogie van de werkwijze bij de totstandkoming van het Nationaal Preventieakkoord, in te richten ‘tafels’ sport en bewegen.

De hiermee nu ook politiek en beleidsmatig gelegde link tussen sport en huidkanker sluit aan bij de sinds de presentatie van het NAH gelegde contacten tussen Stuurgroep Huidkankerzorg Nederland en intermediaire organisaties als NOC*NSF, VSG en NL Actief. Onze inzet daarbij is dat er, bij het terecht volop stimuleren van sport als essentieel onderdeel van een gezonde leefstijl, ook aandacht is voor een gezonde en veilige sportomgeving met oog voor bescherming tegen UV-straling van zon en zonnebank. De Stuurgroep verwoordde zijn ideeën daarover onder andere in het juni 2022 gepresenteerde manifest ‘Naar een gezonde, zonveilige sportomgeving‘.

November 2021 al deed de Stuurgroep een dringend beroep op sportscholen om te stoppen met het aanbieden van zonnebanken, omdat dat niet past bij het leveren van een bijdrage aan een gezonde leefstijl. Naar aanleiding hiervan besloten enkele grote fitnessketens gehoor te geven aan de oproep.

Ook buiten de wereld van sport en bewegen namen verschillende soorten organisaties (zoals individuele gemeenten, werkgevers of zorgverzekeraars) de afgelopen jaren al initiatieven op het gebied van huidkankerpreventie, bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van zonnebrandcrème. Er is nog meer mogelijk!

Buitenwerkers
De Stuurgroep is van mening dat zonveilig buitenwerken vanzelfsprekend zou moeten zijn. Wij willen dat er meer actie wordt ondernomen om buitenwerkers te beschermen tegen overmatige blootstelling aan UV-straling door de zon. Hoe maken we zonveilig buitenwerken vanzelfsprekend? Om deze vraag te kunnen beantwoorden organiseerden we in mei 2023 een brainstorm, waaruit diverse waardevolle interventies kwamen die kunnen bijdragen aan de zonveiligheid van buitenwerkers. Wij zullen per sector de (organisaties van) werkgevers en werknemers hierover informeren. Daarnaast benaderen we ook ondernemingsraden, arbodiensten, bedrijfsartsen en relevante vakopleidingen.

Lokaal beleid huidkankerpreventie
Begin 2023 presenteerde IKNL de Nederlandse Kankeratlas, een interactieve website die geografische verschillen tussen gemeenten in incidentie van verschillende soorten kanker zichtbaar maakt. Huidkanker (in dit geval PCC en melanoom) is een van de vormen van kanker die de nodige verschillen laat zien, met hoge(re) concentraties met name langs de kust (Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland). Kort daarna opende KWF Kankerbestrijding een call voor GGD’en om projectvoorstellen in te dienen om actief lokaal preventiebeleid, bijvoorbeeld op het gebied van huidkanker, te stimuleren en ondersteunen. Eind 2023 werd duidelijk dat KWF zes lokale projecten ondersteunt in gemeenten waar huidkanker volgens de Nederlandse Kankeratlas bovengemiddeld vaak voorkomt.

Screening / vroege opsporing

Het advies van de Gezondheidsraad (Screening op huidkanker) verscheen juli 2022. De Commissie Bevolkingsonderzoek van de Gezondheidsraad adviseert de minister geen landelijk programma voor huidkankerscreening in te voeren, maar vooral in te zetten op voorlichting en gedragsverandering, beschermen tegen uv-straling. Het advies sluit daarmee aan bij de in het Nationaal Actieplan Huidkanker (NAH) bepleite focus op primaire preventie.